Moment voor een monument - De monnik Julianus en de Hongaren in het oosten

Het beeld van de dominicanermonnik Julianus met zijn gezel Gellért staat nu bij de ruine van de dominicanerkerk naast het Hilton-hotel op de Burchtheuvel in Buda. Julianus wijst naar het oosten, waar hij op zoek ging naar de oerstammen van de Magyaren. Op verzoek van koning András II was Julianus met drie gezellen oostwaarts getrokken om het land van herkomst van de Hongaarse stammen te zoeken en contact op te nemen met de daar levende nakomelingen van hun gezamenlijke voorvaderen. Het werd een barre zoektocht, twee van de reisgezellen keerden onderweg terug en Gellért stierf van uitputting en ontbering vlak voor het doel was bereikt. Alleen Julianus vond aan de Wolga een volk, dat een taal sprak die hij verstond en dat wist dat eeuwen geleden een deel van hun volk verder was getrokken. Van hen vernam hij ook van de oprukkende Mongolen. Bij zijn terugkeer berichtte hij hierover aan koning Béla II, die András in 1235 na diens dood was opgevolgd. Noch bij hem, noch in Rome vond hij gehoor voor het dreigende gevaar van de naar het westen trekkende Mongolen. In 1237 ging Julianus opnieuw naar het gebied aan de Wolga, dat "Magna Hungarica" werd genoemd. Nu met een verzoek aan deze Hongaren om naar het Karpatenbekken te komen. Maar het volk dat hij twee jaar tevoren had bezocht was verdwenen. Uit Russische handen zou hij wel een dreigbrief van de Mongolen voor koning Béla hebben ontvangen. Het gelukte de koning niet om de oprukkende Mongolen en Tataren tegen te houden, zij veroverden groten delen van Hongarije en verwoestten o.a. het klooster en de kerken van de dominicanen, waar het beeld nu staat. Het monument dat in 1937 bij het Vissersbolwerk werd geplaatst is van Károly ANTAL, * 1909 - + 1994, die het nog tijdens zijn studietijd aan de academie vervaardige. Maar vanwege zijn jeugdige leeftijd wilde niemand met hem over de aankoop onderhandelen. Tenslotte wist hij de abt van het dominicanerklooster voor het beeld te interesseren, hij wilde er zelfs geen honorarium voor hebben, maar alleen een vergoeding voor de gemaakte kosten.
Enkele andere werken van Károly ANTAL in Budapest zijn het beeld van koning László, de heilige, * 1048 - + 1095, voor de kerk op het Szt. László tér, Xe district, uit 1940 en de reliefs van de obelisk voor de "Sovjet Helden"in 1946 op het Szabadság tér, Ve district. In 1948 maakte hij de reliefs voor het nieuwe hoofdaltaar en het corpus van het kruisbeeld in de Parochiekerk van de Binnenstad op het Március 15. tér, eveneens in het Ve district. Bij het Népstadion, district XIV, staat langs de Ifjúság utca zijn beeld "de Worstelaar". Voor de kathedraal van Pécs maakte hij in de jaren zestig de nieuwe beelden van de twaalf apostelen.

Leo BOODE

Op het congres "Hongarije en het Oosten" sprak István ERDÉLYI over de routes van Julianus. Aan de hand van oude kaarten en literatuur reconstrueerde hij de tochten die de dominicanermonnik had gevolgd, zelf bezocht hij tweemaal het gebied. Zijn conclusie was dat Julianus niet de ontdekker was van het "Magna Hungarica". (wordt vervolgd)

Mostmagyarul!